از انشانویسی تا تولید محتوای متنی | دوره‌ی ویژه‌ی نوجوانان
تا به حال به اهمیت انشانویسی یا آموزش نگارش انشا به نوجوانان اندیشیده‌‌اید؟ شما مهارت انشانویسی را جزو مهارت‌های پایه و کاربردی می‌دانید یا اهمیت دروسی مانند ریاضیات یا علوم را بیش از انشانویسی درنظر می‌گیرید؟ آیا می‌دانید دانش‌آموزی که در نگارش انشا موفق عمل کند، نوعی مهارت را در تفکر نقادانه و استدلال منطقی به‌دست می‌آورد که نه تنها موفقیت او را در سایر دروس تضمین خواهد کرد، بلکه در تمام فراز و نشیب‌های زندگی به کارش خواهد آمد؟
اما چگونه می‌توانیم مهارت انشانویسی را در نوجوانان تقویت کنیم؟ چطور می‌توان به آنها کمک کرد تا یاد بگیرند موضوعات مختلف را از دیدگا‌ه‌های متفاوت تحلیل کنند و خود صاحب تفکر نقادانه و استدلالی شوند؟ آیا می‌توان دانش‌آموزی را که پیوسته در حال مصرف محتواهای متفاوت از فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی است، به تولید فکر و محتوا تشویق کرد؟ آیا در چنین شرایطی آینده‌ای پربارتر و شایسته‌تر در انتظار نوجوانان ما نخواهد بود؟ پاسخ تمام این سوالات را در ادامه‌‌ی مطلب خواهید یافت.
داستان شکل‌گیری دوره‌ی انشانویسی
پس از برگزاری موفقیت‌آمیز دوره‌ی «بنویس، بزرگ‌شو» برای کودکان ۸ الی ۱۲ سال، درخواست‌های مکرری برای برگزاری دوره‌ای مشابه آن برای نوجوانان به سویم سرازیر شد. حال آنکه من با بررسی و تحلیل رفتار و گفتار نوجوانان طی حدود یک سال، برگزاری دوره‌ی انشانویسی برای نوجوانان را به مراتب مهم‌تر دیدم؛ زیرا مشاهداتم مرا به این نتیجه رساند که میزان مصرف محتوا در نوجوانان به نسبت میزان تولید محتوا توسط آنان، بسیار بیشتر است. این مسئله برای من عمیق‌تر و جدی‌تر از این بود که بتوانم به‌سادگی از کنار آن عبور کنم و به آن بی‌توجه باشم.
وقتی بیشتر در مسئله دقیق شدم، ریشه‌ی مشکل را ابتدا در خانواده و سپس در مدرسه یافتم. ابتدا این والدین هستند که می‌توانند از سنین کودکی درباره‌ی مسائل متفاوت با فرزند خود به گفتگو بنشینند و عادت به نگاه از دریچه‌های متفاوت را در کودک خود نهادینه سازند. در مرحله‌ی بعد، این وظیفه‌ی خطیر معلمان عزیز است که همین رویه را در انواع دروس به‌کار گیرند و به جای دیکته کردن یک درس، آن را با دانش‌آموزان به شور و مشورت بگذارند و تحلیل کنند.
در میان تمام دروس مدرسه، مهم‌ترین درسی که می‌تواند این عادت به تفکر، استدلال و تحلیل را به‌صورت نوشتاری به مرحله‌ی عمل برساند، درس انشانویسی است. اما متاسفانه دریافتم در مدارس اهمیتی که شایان این درس مهم و سرنوشت‌ساز است، به آن داده نمی‌شود. این شد که در نظر گرفتم دوره‌ای را شکل دهم تا بتوانم این مهارت بسیار کاربردی و مهم را به نوجوانان آموزش دهم تا در تمام عمرشان، در زندگی و در کار، بتوانند از آن به بهترین شکل استفاده کنند و دید تازه‌ای نسبت به همه‌ی مسائل زندگی پیدا کنند.
آیا دوره‌ی انشانویسی تکرار همان درس نگارش در مدرسه است؟
شاید لازم باشد که قبل از ورود به بحث اصلی، منظور خودمان را از انشانویسی شفاف کنیم. همانطور که می‌دانید، در میان دروس مرتبط با زبان فارسی، درسی به نام نگارش در مقطع دبستان و درسی به نام انشانویسی در مقاطع متوسط به بالا وجود دارد. در این کتاب‌ها سعی شده است که تا حد ممکن دانش‌آموزان را با انواع شیوه‌های نوشتن آشنا کرده و در کنار آموزش دستورزبان فارسی، نگارش را نیز به آنها آموزش دهند. همین میزان اهمیتی که برای نوشتن در مدرسه وجود دارد، جای بسی امیدواری است. اما دو نکته در اینجا وجود دارد:
- ساعت درس نگارش در بسیاری از مواقع قربانی تمرینات ریاضی و علوم و سایر درس‌های «مهم»تر می‌شود.
- آنچه جایش در کتاب‌های نگارش مدرسه خالی است، آموزش تفکر نقادانه و تحلیل مسائل و موضوعات است.
توجه به این نکته ضروری است که انشانویسی و نگارش غیرداستانی، بدون برخورداری از توانایی تفکر نقادانه و مهارت حل مسئله، کاملاً کلیشه‌ای و بی‌مایه خواهد بود. دانش‌آموزان باید در کنار فراگیری دستور زبان، یاد بگیرند چطور نقادانه فکر کنند و برای این تفکر به چه پیش‌زمینه‌هایی نیاز دارند. بنابراین، دوره‌ی انشانویسی با هدف پرداختن همه‌جانبه به موضوع، طراحی شده است تا ضعف‌ها و خلا‌های موجود در کتاب‌های درسی را به روشی خلاقانه پوشش دهد.
انشا به چه معناست و در دوره‌ی انشانویسی چه می‌آموزیم؟
انشا در لغت به معنای آفریدن و پدید‌آوردن بوده و به هر نوع آفرینش نوشتاری اطلاق می‌شود. انشانویسی ابتدا از آشنایی با معنا و ارتباط کلمات شروع شده و با ساخت جملات مرتبط و منسجم ادامه پیدا می‌کند تا متنی کامل و جامع با خط سیری مشخص حاصل گردد. هرچند که در فرهنگ‌نامه‌های مختلف به هر نوع نوشتاری، اعم از داستانی و غیرداستانی، انشا می‌گویند، اما در دوره‌ای که مد نظر ماست، انشانویسی به معنای تولید نوشتارهای تحلیلی، غیرداستانی و کوتاه درباره‌ی موضوعات متفاوت است.
البته که در این نوع نوشتار نیز به داستان‌های شخصی، خاطرات و تجربیات فردی نیاز داریم و حتماً به تک‌تک آنها خواهیم پرداخت، اما متنی که در نهایت تولید می‌شود، متنی تحلیلی و مقاله‌گونه درباره‌ی موضوعی مشخص خواهد بود. این نوع از انشانویسی پیش‌زمینه‌ای است برای نگارش مقالات بلند و منسجم و مقدمه‌ای خواهد بود برای فراگیری تولید محتوای متنی که پایه و اساس انواع تولید محتوا در رسانه‌ها است.
مزایای شرکت در دوره‌ی انشانویسی برای دانش‌آموزان چیست؟
انشانویسی برای دانش‌آموزان، به‌ویژه برای نوجوانان ۱۴ سال به بالا، فراتر از یک تکلیف مدرسه‌ای است. در ادامه بخشی از مزایای شرکت در این دوره را با یکدیگر مرور می‌کنیم:
- دانش‌آموزان انگیزه پیدا می‌کنند تا مطالعات غیردرسی و مفید خود را از منابع معتبر بیشتر کنند. در واقع، پیش‌زمینه‌ی صاحب‌نظر شدن درباره‌ی یک موضوع، این است که تا می‌توانیم درباره‌ی آن اطلاعات جمع کنیم. جمع‌آوری اطلاعات نیازمند مطالعه‌ی منابع متفاوت است.
- دانش‌آموزان می‌آموزند که منابع را اعتبارسنجی کنند؛ چرا که استفاده از منابع با هدف یادداشت‌برداری و انشانویسی صورت می‌گیرد و هر منبعی برای این‌کار قابل استناد نیست. در نتیجه، دانش‌آموز در همین سنین نوجوانی یاد می‌گیرد منابع معتبر را از نامعتبر تشخیص دهد و به نوعی، سواد رسانه پیدا می‌کند.
- در طی دوره، نمونه‌های متفاوتی از انشاها و مقالات تحلیلی کوتاه برای دانش‌آموزان خوانده شده و به بحث و تحلیل گذاشته می‌شود. در نتیجه، نوجوانان طی بحث‌های کلاسی می‌آموزند که چطور یک موضوع را از جنبه‌های متفاوت تحلیل کنند و با استدلال به نتیجه برسند.
- شرکت در این دوره توجه و تمرکز دانش‌آموزان را تقویت کرده و باعث می‌شود به تدریج یاد بگیرند بر روی افکار خود مسلط شده، ذهن خود را بر روی یک موضوع متمرکز کرده و آن را از جنبه‌های متفاوت مورد بررسی و تحلیل قرار دهند.
- دانش‌آموزان با افزایش توجه و تمرکز نه تنها متنی منسجم و هدفمند را تولید می‌کنند، بلکه یاد می‌گیرند قدرت تحلیل و استدلال را در تمام مراحل زندگی به‌کار برده و در مواجهه با مسائل پیچیده‌ی زندگی خود از مهارت حل مسئله استفاده کنند.
بنابراین، دانش‌آموزان در دوره‌ی انشانویسی مهارتی را خواهند آموخت که در تمامی دروس منطقی و استدلالی و حتی تمام مراحل پیچیده‌ی زندگی به کارشان خواهد آمد.
سرفصل‌های دوره‌ی انشانویسی:
- آشنایی دانش‌آموزان با انواع نوشتارهای تحلیلی غیرداستانی با مطالعه‌ی نمونه‌های ارزشمند و خلاقانه
- بحث، تبادل‌نظر، تحلیل و بررسی مقالات کوتاه و دست‌نوشته‌های دانش‌آموزان
- گسترش دامنه‌ی واژگان و بررسی ارتباطات معنایی میان آنها
- بررسی ساختار جملات و فراگیری بیان یک جمله به چندین روش گوناگون
- آموزش چگونگی یافتن منابع معتبر برای یک موضوع
- یادداشت‌برداری و گزارش‌نویسی از منابع معتبر
- نوشتن انشا در سه قسمت اصلی (مقدمه، بدنه و نتیجه‌گیری)
- به‌کارگیری داستان‌ها و تجربه‌های شخصی در انشا
- آشنایی با علائم نگارشی و نحوه‌ی به‌کارگیری آنها در متن انشا
- بازنویسی و رسیدن به متن نهایی
دوره‌ی انشانویسی برای کدام دسته از نوجوانان مناسب است؟
اگر بخواهیم از جنبه‌ی کارآمدی و مفید بودن، به این سوال پاسخ دهیم، این دوره برای تمامی نوجوانان ۱۴ الی ۱۷ سال لازم، ضروری و کاربردی است. نوجوانی که در این دوره شرکت می‌کند، می‌تواند با فراگیری اصول کلی نوشتن مقالات کوتاه، به راحتی در ساعات فراغت خود به‌صورت دورکار مشغول کار تولید محتوای متنی شده و از این راه به درآمد برسد. البته که این مدل از کسب درآمد برای نوجوانان بسیار مفید بوده و به شدت بر اعتماد به نفس آنها خواهد افزود. با این وجود، ما شرکت در این دوره را به گروه‌های خاصی از نوجوانان بیشتر توصیه می‌کنیم:
- نوجوانانی که به‌طور کلی به نوشتن و نویسندگی علاقمندند.
- نوجوانانی که محتوای بسیار زیادی از فضای مجازی مصرف می‌کنند.
- نوجوانانی که در کنار مطالعه‌ی داستان، به کتاب‌های غیرداستانی نیز علاقمند هستند.
- نوجوانانی که اطلاعات عمومی بالایی دارند و از تحقیق و بررسی درباره‌ی موضوعات مختلف لذت می‌برند.
- نوجوانانی که دوست دارند در اوقات فراغت خود از راه نوشتن به درآمد برسند.
- نوجوانانی که درباره‌ی موضوعات مختلف صاحب‌نظر هستند و بحث و تبادل‌نظر را دوست دارند.
- نوجوانانی که دوست دارند در درس نگارش انشا در مدرسه موفق‌تر عمل کنند.
شرایط برگزاری دوره‌ی انشانویسی:
این دوره در ۶ جلسه به‌صورت آنلاین در فضای اسکای‌روم در روزهای جمعه، ساعت ۱۱ الی ۱۲ ، برای نوجوانان ۱۴ الی ۱۷ ساله برگزار می‌گردد.
فایل صوتی ضبط‌شده‌ی تمامی جلسات در کانال دوره در اختیار شرکت‌کنندگان قرار خواهد گرفت.
اولین جلسه‌ی دوره، روز جمعه ۱۹ آبان خواهد بود.
شهریهی دوره‌ی انشانویسی:
شهریهی دوره، یک میلیون و دویست و نود تومان (۱،۲۹۰،۰۰۰ تومان) است.
نحوه‌ی ثبت‌نام در دوره‌ی انشانویسی:
جهت ثبت‌نام، لطفاً
نام و نام خانوادکی
سن
شهر محل سکونت
و شماره موبایل
خود را به آی‌دی تلگرامی @Nassimfarkhondeh یا شماره تلفن ۰۹۱۲۶۲۶۹۱۷۵ ارسال کنید تا در صورت وجود ظرفیت، پیش‌ثبت‌نام شما انجام شده و در کانال دوره عضو شوید.
تمامی لینک‌های مرتبط با نسیم قصه‌ها اینجاست.
9 پاسخ
برای من مطالب دوره خوب بود و اصلاحاتی بر آنچه می‌دانستم بود. از دیگر دوستانی که شرکت کردند هم مطالب جالبی یاد گرفتم.
خانم فرخنده بسیار مهربان و خوش‌برخورد بودند و خوب هم تدریس کردند.
دم همگی کسانی که بودند گرم.
سلام بر شما آقای خاکزادان عزیز. ممنونم از کامنت پر مهر شما. پیشنهاد شما هم دریافت شد و حتما در مورد آن با شما صحبت خواهم کرد🌺
سلام و درود، خانم فرخندهٔ عزیز،
شرکت در این دوره، به‌عنوان یک مدرس ادبیات فارسی به نوجوانان عزیز، یکی از کاربردی‌ترین دوره‌ها برای من بود. هم از نظر یادگیری شیوهٔ آموزش و مدیریت کلاس را که خانم فرخنده به بهترین نحو، انجامش می‌دادند و هم از جهت مطالب مفیدی که در این کلاس آموختم.
با سپاس فراوان
سلام خانم انوار عزیز
سپاس از لطف و محبت شما
حضور شما در این دوره باعث افتخار من بود🌹
دوره از نظر من خیلی مفید بود.
علاوه بر اینکه کلمات جدیدی رو یاد گرفتم تونستم توانایی انشا نویسیم و افزایش بدم و در کل خوب بود
ممنونم از حضورت در دوره ایلیای عزیزم و ممنونم از کامنت پر مهر و محبتت💞
من خیلی چیز های جدید کلمه های جدید یاد گرفتم و با دیدگاه های مختلف آشنا شدم
توضیحاتی که در هر جلسه‌ی دوره می‌دادید خیلی خوب و واضح بود و اگر چیزی رو متوجه نمی‌شدیم با حوصله دوباره توضیح می‌دادید
نوریای عزیزم ممنونم از حضورت در دوره و کامنت زیبات🥰 موفق باشی همیشه عزیز دلم💞
این دوره واقعا برای من خیلی مفید بود.
با اصول انشا نویسی آشنا شدم و یاد گرفتم که از علائم نگارشی چه زمانی استفاده کنم و علاوه بر این ها تولید محتوا رو هم یاد گرفتم.
خانم فرخنده ازتون ممنونم که از دانسته های خود به ما هم آموختین، امیدوارم در این کار موفق و سربلند باشید.